SURVIVAL 10. TARGOWISKO, BOISKO I ARTWORLD

> Anna Kołodziejczyk, Michał Bieniek
kuratorzy Przeglądu Sztuki SURVIVAL

Miejscem, w którym odbyła się 10. edycja Przeglądu Sztuki SURVIVAL, był wrocławski stadion „Oławka”, wyremontowany w 2008 r. malowniczy obiekt treningowy z zadbaną sportową infrastrukturą. Mieścił się tam przez lata kultowy wrocławski bazar „Niskie Łąki”. „Oławka” znajduje się niedaleko centrum, ale pozostaje na uboczu głównych miejskich szlaków komunikacyjnych.

W nawiązaniu do sportowego charakteru tego miejsca hasło 10. edycji SURVIVALU, które brzmiało UP TO YOU / WSZYSTKO ZALEŻY OD CIEBIE, odwoływało się do tego, z czym w pierwszej kolejności – a przynajmniej na poziomie oficjalnego języka polityki i mediów, nierzadko z rozmysłem pomijającego ciemną stronę sportowych rozgrywek – przyjęło się utożsamiać sport i kulturę fizyczną. Chodzi tu o grę fair play, czyli tak zwaną „zdrową rywalizację”, której uczestnicy, współzawodnicząc, toczą wyczerpującą, ale uczciwą walkę ze słabościami i ograniczeniami własnych ciał i charakterów. To samo hasło, poprzez swój liberalny i plakatowy wydźwięk, jakby wyjęty z kampanii reklamowej jednego z koncernów produkujących sportowy asortyment, otwarcie ironizowało, opatrując cudzysłowem podniosłą retorykę samodoskonalenia. Kontekst gymnasionu, będącego do niedawna pchlim targiem, wprowadził bowiem interesującą grę ze znaczeniami: pozwolił wzniosłość przemieszać z, ujmująco bezpretensjonalną i pozbawioną ambicji stania się czymś innym, bylejakością. Mógł też skłaniać do namysłu nad nadmiarem i przesadą, które są nieodłączną częścią spektaklu współczesnego sportu.

SURVIVAL 10 zwracał także uwagę na pewną analogię. Otóż, podobnie jak w rozgrywkach sportowych, również w obszarze sztuk wizualnych dochodzi do zaciętej rywalizacji. W tych zmaganiach tylko niewielkiej części „zawodników” (czyli artystów, ale także kuratorów, krytyków, marszandów itd.) udaje się „uplasować na dobrej pozycji”, a następnie ją utrzymać. Rozbudowany system konkursów nieprzerwanie napędza artystyczne „igrzyska”, a uczestniczący w nich twórcy stają się „reprezentacją” rozmaitych instytucji i środowisk. Ci, którzy zajęli najwyższe miejsca w krajowych rankingach, reprezentują swoje państwa na szczeblu międzynarodowym, walcząc o laury i uznanie w globalnym artworldzie.

Jak słusznie zauważa Xawery Stańczyk w tekście Stadion jako metafora urządzania świata sztuki, zamieszczonym w niniejszym katalogu, stadion sportowy nadał ciekawy wymiar jubileuszowej edycji organizowanego od dziesięciu lat we Wrocławiu SURVIVALU, sytuując go w szerszym kontekście krajowych „rozgrywek” artystycznych. „Sportowa odsłona SURVIVALU była okazją do autorefleksji organizatorów, którzy zauważyli, że choć nie grają jeszcze w ekstraklasie, to dawno już opuścili ligę amatorską i do jej ludycznej spontaniczności nie ma powrotu, bo żeby nie znaleźć się na aucie, trzeba gnać coraz szybciej”, pisze autor. Sportowa analogia obrazuje więc doskonale sytuację Przeglądu, który, od lat poddając selekcji zgłoszone w konkursie projekty artystyczne, sam również, chcąc nie chcąc, bierze udział w wyścigu.

Oprócz wspomnianego tekstu Xawerego Stańczyka w niniejszym katalogu opublikowaliśmy tekst Anny Stec, w którym autorka nie tylko relacjonuje wystawę na „Oławce”, ale także skrótowo przybliża historię SURVIVALU, opowiadając o zmianach, jakie przeszedł i problemach, z którymi się boryka. Joanna Kobyłt w tekście zatytułowanym Bieg przez płotki. Spektakl sztuki i sportu rozważa zagadnienie towaru jako narzędzia, którym posługuje się spektakl po to, by całkowicie opanować życie, czego przykładem są zarówno sport, jak i sztuka (kultura jako flagowy towar spektakularnego społeczeństwa). Autorka pyta o to, czy przestrzeń sztuki może choć na chwilę wymknąć się logice zawiązywania stosunków społecznych wokół towaru, przywołując jako przykład „szczelin w spektaklu” targowisko (a właściwie pchli targ) oraz ogródki działkowe (leżące w bezpośrednim sąsiedztwie „Oławki”).

Fotografie wszystkich pięćdziesięciu prac zaprezentowanych podczas 10. edycji Przeglądu Sztuki SURVIVAL, które zamieściliśmy w katalogu – prac wyłonionych w konkursie i zrealizowanych specjalnie dla specyficznego kontekstu „Oławki” i wobec odbywających się w tym samym czasie, także we Wrocławiu, mistrzostw piłkarskich Euro 2012 – opatrzyliśmy komentarzami autorstwa Joanny Kobyłt, Anny Stec, Xawerego Stańczyka, Kuby Żary i kuratorów Przeglądu. Komentarze te otwierają pewne tropy interpretacyjne, tworząc rodzaj przewodnika po wystawie.

Dziękujemy wszystkim artystom za udział i zaangażowanie, a stałym współpracownikom – za konsekwencję i upór, bez których realizacja 10. edycji SURVIVALU nie byłaby możliwa. Podziękowania należą się także wszystkim artystom i współpracownikom, którzy tworzyli poprzednie odsłony Przeglądu – od tych realizowanych w latach 2003 i 2004 w dawnych koszarach radzieckich przy ul. Koszarowej, przez te w Browarze Mieszczańskim, na Dworcu Głównym, na placu Teatralnym, w Dzielnicy Czterech Świątyń, we Wrocławskiej Wytwórni Filmów Fabularnych, w Schronie Strzegomskim, po zeszłoroczną, która odbyła się w parku im. S. Tołpy. Przez dziesięć minionych lat w ramach SURVIVALU swoje prace zaprezentowało ponad trzystu zarówno debiutujących, jak i uznanych twórców.