lokalizacja

Kompleks budynków szpitalnych przy ulicy Traugutta powstał w latach 1852–1916. Obecnie to jeden z najciekawszych zabytków architektury szpitalnej na terenie Polski, niemal kompletny, bowiem z dziesięciu obiektów wchodzących w jego skład do naszych czasów przetrwało aż dziewięć, wzniesionych w różnych stylach architektonicznych. Szpital jest także jedyną na terenie Wrocławia tak dużą instytucją założoną przez kobiety i przez nie prowadzoną aż do 1945 roku. W połowie XIX wieku ewangelickie diakonisy wykupiły gospodę „Pod Austriackim Cesarzem” z myślą o otwarciu w niej lecznicy. Obok wybudowały kaplicę, a wkrótce kolejne budynki. Największy z nich, zwiastujący już nadejście modernizmu, powstał w latach 1913–1916. Cały kompleks nosił nazwę „Betania”. Szpital zaczynał od 80 łóżek, których liczba sięgnęła ostatecznie ponad 200, należał zatem do jednych z największych we Wrocławiu. Leczono w nim wszystkich niezależnie od wyznania na oddziałach chorób wewnętrznych, chirurgicznym, laryngologicznym oraz ginekologicznym. W skład kompleksu wchodziły także budynki dla zakaźnie i przewlekle chorych. Po 1945 roku szpital otrzymał imię Tadeusza Marciniaka, a jeden z jego obiektów został przeznaczony na oddział dziecięcy.

W przypadku tego kompleksu niezwykle istotna jest jego lokalizacja – Przedmieście Oławskie. Usytuowane we wschodniej części miasta, pod względem różnorodności zabudowy należy do najciekawszych wrocławskich osiedli. Nazwa tego kwartału wywodzi się od drogi handlowej biegnącej w stronę Oławy i dalej w kierunku Krakowa. W 1808 roku Przedmieście Oławskie zostało włączone w obszar miasta. Wcześniej były to między innymi tereny wypoczynkowe biskupów wrocławskich. Około połowy XIX wieku przedmieście zaczęło się zmieniać. Bliskość dworca i centrum miasta sprzyjała rozwojowi produkcji i zwiększeniu liczby mieszkańców. Wzdłuż dawnego traktu wyrastały wielkie czynszowe kamienice, ukrywające w swoich podwórkach składy towarowe oraz małe zakłady przemysłowe. Okolice ulicy Traugutta stały się czymś w rodzaju pierwszego przemysłowego centrum Wrocławia. Jednak z drugiej strony szpitala „Betania” rozciągały się zielone tereny osady Rakowiec, która była swoistym centrum rozrywki. Tu swoje namioty cyrkowe i lupanary rozstawiali wędrowni artyści. Ale również tu rozgrywał się dramat dziewczyn zatrudnionych w tych nomadycznych instytucjach, często bardzo młodych, które w wielu przypadkach były także pracownicami seksualnymi. Pod koniec XIX wieku Wrocław miał najwięcej pracownic seksualnych w Niemczech i spora część w nich pracowała właśnie na Przedmieściu Oławskim. Bardzo ważnym i zupełnie nieznanym aspektem z historii tej dzielnicy jest fakt, że to właśnie tu około 1920 roku powstał pierwszy we Wrocławiu klub dla osób nieheteronormatywnych (wówczas nazywających siebie „przyjaciółmi”); wkrótce otwarto kolejny w bliskim sąsiedztwie szpitala „Betania”. Po 1945 roku Przedmieście Oławskie, które przetrwało oblężenie Wrocławia, zostało szybko zasiedlone i jak każda dzielnica czynszowych kamienic borykało się z wieloma problemami. W ciągu tych powojennych lat wokół przedmieścia narosło wiele legend, które prawdopodobnie zaowocowały w latach osiemdziesiątych nadaniem mu nazwy Trójkąt Bermudzki. Nazwa Trójkąt do dziś jest powszechnie używana, jednak obecnie kojarzy się z ciekawą dzielnicą miasta, pełną zabytków architektury, centrów aktywizacji lokalnej i prospołecznych inicjatyw.

dokumentacja przestrzeni do opencalla