Unterwasser Stadt

Jedna z wielkich opowieści o Wrocławiu dotyczy rozbudowywanego przez Niemców od lat 30. systemu tuneli, które mają znajdować się pod miastem. Jak pisze artysta: „Podczas oblężenia Festung Breslau system ten pełnił istotną rolę w niemieckiej strategii obrony miasta. Wycofujący się Niemcy zatopili większość istotnych korytarzy, a ich wejścia zabetonowali, czyniąc te przestrzenie na zawsze niedostępne. Najwięcej emocji wzbudza historia tzw. złota Wrocławia, które było przymusowym depozytem mieszkańców, złożonym na rozkaz Johannes’a Krause, komendanta miasta w 1944 roku.” Tomasz Bajer dobudowuje wejście – ten brakujący element systemu.
Jest to jeden z elementów mitologii miasta, żywej tym bardziej, że wejścia do systemu tuneli nie udało się jak do tej pory odnaleźć. Mimo że tunele istnieją w sposób rzeczywisty, funkcjonują na prawach legendy. Tomasz Bajer materializuje te wyobrażenia, budując na stoku Wzgórza Polskiego (dawnego Bastionu Ceglarskiego) fałszywe i jednocześnie jednoznacznie oznakowane wejście do Unterwasser Stadt – miasta podziemnych, wodnych tuneli pod Wrocławiem. Instalacja, udająca surową wojskową konstrukcję, wyolbrzymia oczekiwania zrodzone z opowieści, odsłaniając jednocześnie ich przerost. Jest materializacją opowieści i przekazów, demontującą ich działanie poprzez nadidentyfikację.
Wejście do Unterwasser Stadt Bajera jest zamknięte. Z jednej strony unaocznia legendę, z drugiej – potwierdza jej niedostępność jako bytu wyimaginowanego. Zaznacza jednocześnie, że to tam jest. Naprawdę. Można tę pracę wpisywać w jeden z ważnych wątków tej edycji Survivalu – alternatywnych pomników miejskich. Instalacja Tomasza Bajera mogłaby się stać symbolem opowieści, która we Wrocławiu jest bardzo żywa i stanowi jeden z elementów identyfikacji mieszkańców oraz poszukiwania korzeni w tym mieście. Byłby to też pomnik ważnego, rzeczywistego, ale niedostępnego elementu Wrocławia.

> Antoni Burzyński

 

fot. Peter Kreibich